حال و روز بلندترین برج آجری جهان

مدیر پایگاه برج جهانی قابوس گفت: طرح مرمت بنیادین برج قابوس با استفاده از آجرهای اورجینال در دستور کار قرار گرفته و مطالعات بازتولید آجر در حال انجام است.

برج قابوس، بلندترین برج آجری جهان و یکی از ارزشمندترین آثار معماری دوره اسلامی است که در سده چهارم هجری قمری در زمان سلطنت شمس‌المعالی قابوس بن وشمگیر در شهر جرجان که پایتخت پادشاهان آن دیار، آل زیار بوده، بنا شده است.

ارتفاع ساختمان برج قابوس که در حال حاضر در مرکز شهر گنبدکاووس قرار دارد، ۵۵ متر است که با احتساب بلندی ۱۵ متری تپه، پای بست آن به ۷۰ متر می‌رسد.

این برج، در تیرماه سال ۱۳۹۱ در فهرست آثار یونسکو به‌عنوان اثر جهانی ثبت شده است. با توجه به ثبت جهانی شدن این اثر و حضور گردشگران خارجی و داخلی، رسیدگی به این اثر بیش از گذشته از اهمیت برخوردار است. به‌منظور اطلاع از آخرین وضعیت رسیدگی به این برج تاریخی به سراغ مدیر پایگاه برج جهانی قابوس رفتیم.

عبدالمجید نورتقانی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: پروپوزال طرح مرمت برج گنبد قابوس توسط دانشگاه شهید بهشتی تهران و دانشگاه هنر اصفهان تهیه و بعد از آن در شورای راهبردی که با حضور تعدادی از اعضای شورای تخصصی وزارت میراث فرهنگی برگزار شد، با محتوا و مجموع کار موافقت و مقرر شد مرمتی به‌صورت بنیادین انجام گیرد.

وی با بیان اینکه آجرهای آسیب‌دیده در برج، باز تولید خواهند شد، گفت: سایز آجرها در رج‌های برج با یکدیگر متفاوت است، به همین خاطر باید انواع مختلف آجر باز تولید شود. این آجرها معمولی نیستند یعنی هم مقطع آنها متفاوت است و هم از نظر هندسی به شکل L هستند.

مدیر پایگاه برج جهانی قابوس تصریح کرد: آزمایش‌هایی برای تعیین مشخصات فنی آجرها پیش‌بینی شده و در حال انجام است تا بتوان با استفاده از آن مصالح را باز تولید کرد. آزمایش پیرسازی نیز بر روی آجرها انجام خواهد شد و بعد از تایید کیفیت و مقاومت آجرهای تولید شده، مرمت را آغاز خواهیم کرد.

نورتقانی با اشاره به اینکه برای تولید نمونه آجرها و ملات‌ها، حدود ۹ ماه زمان پیش‌بینی شده است، تصریح کرد: فرسایش آجرها طی قرن‌ها اتفاق افتاده و الان می‌خواهیم بخشی از آن را مرمت کنیم. در این مرحله آجرهایی که آسیب‌دیدگی جدی دارند را جایگزین می‌کنیم. در ادامه شاید آجرهایی که آسیب‌دیدگی کمتری دارند نیز مرمت یا جایگزین شوند.

وی با بیان اینکه مهمترین هدف از مرمت این آجرها، جلوگیری از نفوذ رطوبت به بنا است، گفت: این برای نخستین بار است که در این سطح مرمت برج قابوس انجام می‌گیرد. در مرمت‌های قبلی غالباً اصلاح بندکشی‌ها یا رأس گنبد را داشتیم و آجرهایی هم که به کار گرفته می‌شد، ریشه‌دار نبود.

نورتقانی در ادامه با اشاره به اینکه از چندین ماه قبل دور تا دور برج داربست بسته شده است، گفت: هر یک تا دو ماه اقدامات حفاظت اضطراری از جمله بوته زدایی بر روی برج انجام می‌گیرد.

مدیر پایگاه برج جهانی قابوس با اشاره به اینکه بحث شوره زدن برج را نداریم، خاطرنشان کرد: بنای برج سرپاست و مشکلی از بابت بیس بنا وجود ندارد.

وی با اشاره به شیوع کرونا و حضور کم‌رنگ گردشگران، گفت: از زمانی که کرونا شیوع پیدا کرده، تعداد بازدیدکنندگان از برج بیش از یک‌پنجم کاهش پیدا کرده است.

نورتقانی خاطرنشان کرد: فاز اول محوطه‌سازی بخش شرقی برج با همکاری شهرداری تقریباً به اتمام رسیده است و به‌زودی افتتاح خواهد شد.